Beyne etki ederek her alanda performansı artırma amaçlı, hareketin merkezde olduğu eğitim ve egzersiz sistemleri mevcuttur. Motor fonksiyonlar ile zihinsel süreçleri etkileyerek fayda sağlanması amaçlanmaktadır. Bu yazımızda bilimsel ölçme ve değerlendirme metodlarına göre değerlendirmeye tabi tutulmuş, başta spor olmak üzere performansın her türüne olumlu katkılar sağlayan Nöro Atletik Eğitim Metodu’nu inceleyeceğiz.
Nöro Atletik Eğitim metodu beyni, bütün egzersiz sürecinin merkezine koymaktadır. Bu eğitim metodunda kaslardan önce beynin yaptıkları daha ön planda tutulur.
Hareketleri yaparken bir problemle karşılaşıldığında, koordinasyon sıkıntıları görüldüğünde beyinde nerede problem var sorusu akla gelerek ilerlenir. Nöro egzersiz dendiğinde zihinsel ve psikolojik bir şeyden ziyade beynin kasları nasıl koordine ettiği akla gelmelidir.
Bir hareketi yaparken beyin: ‘ Güvende miyim? Güvende bir hareket yapıyor muyum? Hareketi güvenli bir şekilde yapıyor muyum?’ sorularını sorar. Buna nörolojide ‘tahmin konsepti’ denir. Beyin sürekli bir sonraki olacak şeyi tahmin etmeye çalışır. Bir şeyleri yapmakla yapmamak arasında beynin iki mekanizması bulunur; gaz ve fren. Beyin kendini güvende hissetmezse frene basar veya ani bir hareket yapar. Bu durum kaliteli hareketi engelleyen bir unsurdur.
Görsel eğitimin ve vestibüler sistemin Nöro Atletik Eğitim’de önemli bir yeri vardır. Görsel sistem haritalandırma yapar. Vestibüler sistem ise hareket sensörümüzdür. Yaptığı şey sola gidiyorum, sağa gidiyorum, aşağıya gidiyorum, yukarıya gidiyorum durumlarını beyne söylemektir. Aynı zamanda beynimize yer çekiminin nerden geldiği ile ilgili geri bildirim vermektedir. Sıkıntı olduğunda beyin tam nerede olduğunu anlayamaz, koordinasyon sağlayamaz.
Nöro Atletik Eğitim’de hareketi daha iyi hale getirmek için görsel ve vestibüler sistem üzerinde çalışılır. Kasların değil beynin çalıştırılması hedeflenir.
Üzerine çalışılan alanda ne kadar kaliteli bir yazılıma sahip olunduğu ve beyinden o yazılımı en iyi şekilde ileterek çıktı sağlanabildiği ölçüde başarılı olunur.
Bu süreçte öncelikle girdiler kaliteli olmalıdır. Görsel sistem üzerinden örnek verecek olursak; gözlerimizde ne kadar iyi bir girdi (görüşün net, hızlı ve doğru olması) olur ise nerde nasıl hareket ettiğimizi daha iyi anlarız, bu sayede daha kaliteli bir hareket gerçekleşir. Aynı durum vestibüler sistem içinde geçerlidir. Kulağımızın içindeki sensörlerde hızlı, net ve doğru olmalı ki nasıl hareket etiğimizi kontrol edebilelim.
Hareketin oluşma süreci en yalın hali ile girdi-yorumlama-çıktı süreçlerinden oluşmaktadır. Nöro Atletik Eğitim bu süreçlere etki ederek performansı geliştirmeyi amaçlar.
Görsel sistemin kalitesi için gözün nesneye net, hızlı ve doğru bakması yetmez. Eş zamanlı olarak beyin vücudun bütün parçalarını algılamalıdır. (interosepisyon)
Girdi beynin farklı bölgelerine hareket hakkındaki bilgi ile birlikte dağılarak gider. En çok da serebelluma hareket hakkında çok fazla bilgi gelir. Sonrasında bu gelen bilgiler birleşir. Girdiler ne kadar kaliteli olursa çıkış da o kadar kaliteli olur ve vücudumuz o hareketleri ve kasları daha iyi kontrol edebilir.
Motor çıktının bilinçli ve refleksif olmak üzere iki çeşidi vardır. Nöro Atletik Eğitim daha çok refleksif hareket üzerine odaklanır. Hareketi anlamak için buzdağı metaforundan faydalanabiliriz. Gördüğümüz motor çıktı hareket süreçlerinin ortalama %10’luk kısmına karşılık gelir. Aynı buzdağının görünen yüzü gibi %90’lık kısım refleksif bölümdür ve bilinçaltı/dışı süreçler tarafından yönetilir. Refleksif kısım daha çok görsel sistem, vestibüler sistem, proprioseptif duyu (beden farkındalığı duyusu) ve interosepisyon duyu ( beden sistemlerinin beyindeki algısı) kısımlarına bağlıdır. Değerlendirmede buzdağının hem görünen kısmı hem de görünmeyen alt kısmı analiz edilir.
Biz hareketin %10’luk istemli kısmını görebiliyoruz. Ama hareketin tasarlandığı ve desteklendiği yer %90’lık refleksif alt kısımdır.
BEYNİN HAREKETİ KONTROL EDEN KISIMLARI
Nöro Atletik metodunda süreç frontal lob, beyin sapı ve serebellum eğitimi ile başlar. Frontal lob hareketi başlatır. Serebellum hareketi koordine edip düzenler. Serebellum aynı zamanda yer çekimi bilgisini de işler. Serebullumu aktive etmenin iyi bir yolu vestibüler sistemi aktive etmektir. Çünkü vestibüler sistem bizim hareket sensörümüzdür. Vestibüler sistem aracılığla serebellumun aktivitesi ile birlikte hareketi yaparken daha kaliteli bir kontrol gerçekleşir. Diğer bir oyuncumuz ise beyin sapımızdır. Beyin sapı postürü, nasıl durduğumuzu ve yer çekimine karşı nasıl dik durabileceğimizi ayarlar. Ayrıca kas tonusunu da ayarlar.
Gözler : Nöro Atletik Eğitimde gözlerimiz çok önemlidir. Çünkü gözlerimizi hareket ettirerek bütün frontal lobu aktive edebiliriz!
Serebellumu aktive etmek için ise vestibüler sistem kullanılır. Sol serebellum koordinasyon ile ilgili bölgemizdir. Vestibüler girdiler vasıtasıyla serebullumu aktive ederek daha kaliteli kontrol sağlanması amaçlanır. 3-5 dakika süren küçük küçük hareketlerle beyin aktivasyonu sağlanır.
İstemli hareketleri yaptığımız dört farklı beyin bölümü bulunmaktadır. Bunlardan ilki frontal lobdur. Frontal lob hareketin başladığı yerdir. Serebellum kısmı ise hareketi kontrol eder ve vestibüler girdiyi alır. Beyin sapı kas tonusunu ve postürü ayarlar, ayrıca ağrıyı kontrol eder. İyi çalışmadığında tansiyon ve kalp hızı azalması problemleriyle karşılaşılabilir. Kortekse gelen bilgilerin yalnızca %10’u istemli hareketlere yönlendirilir.
Peki hareketi nasıl daha iyi ve akıllıca yapabiliriz? Ve bu sayede beynimizde istediğimiz olumlu değişimleri nasıl sağlayabiliriz?
Bu noktada öncelikle ele almamız gereken husus biyoloji konsepti olmalıdır.
Her harekette beyin, ‘Güvende miyim?’ sorusunu sorar.
Beyin hareketten önce hareket ile ilgili bir konsept, bir stimülasyon oluşturmaya çalışır. Bu sistem çalışmadığında fren devreye girer, hem vestibüler hem de görsel sistem yeteri kadar çalışamaz. Beyin ne yapacağını bilemediği için frene basar ve iyi bir hareket ortaya çıkmaz. Biz beyne rahat bir ortam ayarlamaya çalışırız ki freni bırakıp sadece gaz ile devam edebilsin.
Duyusal girdiler interosepsiyon (vücudumun içinde nasıl hissediyorum) ve eksterosepsiyon (dışarıdan gelen bilgiler) olmak üzere iki türlüdür. Duyusal girdi bu ikisi aracılığıyla sağlanır.
Beyin ve hareket arasında çapraz iletişim vardır. Sol korteks sağ taraftaki hareketi, sağ korteks ise sol taraftaki hareketi yapmamızı sağlar. Bununla birlikte hareketi yaparken ilgili korteks alanı aynı bölgenin stabilizasyonunu (istenen bir pozisyon ve hareketi koruma becerisi) sağlar.
Korteksi harekete geçiren ve işlevselliğini sağlayan unsur göz hareketleridir. Göz hareketleri rastgele değil hedefli ve belirli yönergeleri takip ederek olmalıdır. Göz hareketlerinde özellikle pariyetal ve frontal lob aktive olur.
Genel olarak ise korteksi bütün sensöriyel girdiler vasıtasıyla aktive ederiz. Sağ taraftaki duyusal girdi sol korteksi, sol taraftaki duyusal girdi ise sağ taraftaki korteksi aktive eder. Çapraz iletişimden tek muaf olan duyumuz kokudur. Hedef uyaranlarla sağ burundan koklama yaptığımızda sağ, sol burundan koklama yaptığımızda sol korteksi aktive etmiş oluruz.
Beyin sapı, ilgili kısımdaki kas tonusu ve stabilizasyonunu sağlar. Aynı zamanda ağrıyı inhibe der. aktivasyon işlemi kraniyal sinirler kullanılarak gerçekleştirilir.
Hareket ile hedefli beyin bölgelerini esnetip aktive etmek mümkün müdür?
Sporcuların dahi ortalama %50’sinde kuvvet ile ilgili sıkıntılar mevcuttur. Bu durum tam potansiyellerini kullanmaları önünde engel teşkil eder.
Beyne hedefli uyaranlar sağlayarak, derinlik ve hedef algısını geliştiren egzersizler uygulayarak bu durumları tersine çevirmek mümkündür.
Beynin daha kısıtlı alanları hareketi yaparken bir nevi fren görevi görür. Korteksi uyararak ve gerekli stabilizasyonu sağlayarak duyusal girdiler vasıtasıyla dengeleme gerçekleştirilir.
Hareket eğitiminin en güzel taraflarından bir tanesi hedefli hareket yaptığımızda ilgili korteksi uyarmamızın yanında bütün sisteminde bundan olumlu etkilenmesidir.
Nöro Dikkat Algı ve Dikkat Geliştirme eğitimlerimizde refleksif temelli hareket egzersizleriyle frontal lob, serebellum, vestibüler sistem ve beyin sapını aktive edici egzersiz programı belirli bir sistem içerisinde, hedeflenen plastisitenin gerçekleşmesi için 30 günlük yapılandırılmış formatta sizlerin kullanımına sunulmuştur.
Ayrıca alandaki uzmanların eğitim ve danışmanlık süreçlerini desteklemek için Nöro Dikkat Eğitici Eğitimi Programımızın “Hareket Temelli Öğrenme” modülünde 120 adet Hareket Temelli Egzersiz paylaşılmıştır.
Yine eğitimci ve uzmanlarımıza yönelik “Hareket Temelli Dikkat ve Odaklanma Programı” ile gerek eğitim ve danışmanlık süreçlerini desteklemek gerekse muhtelif program şeklinde uygulayabilecekleri, zengin teorik anlatım ve pratik uygulamalar bütünleştirilmiş eğitim programımız hizmetinizdedir.
Son olarak hareketin etkisi ve gücünü deneyimlemeniz için 26 hareketten oluşan “Nöro Eğitsel Hareketler” serimize aşağıdaki link üzerinden kayıt olarak ücretsiz erişim sağlayabilirsiniz.
https://courses.neuroattention.net/p/noro-egitsel-hareketler
