İşleyen bellek insan zihninin en önemli fonksiyonlarından bir tanesidir. Akademik öğrenmede ise zihnimizin mihenk taşıdır.
İşleyen bellek bizim aktif çalışan hafızamızdır. Yeni tanıştığımız bir kişinin ismini hatırlamaktan tutun akademik konulara kadar bütün öğrenme faaliyetlerinde zihnimizin en aktif kısmıdır.
İŞLEYEN BELLEK VE UZUN SÜRELİ BELLEK İLİŞKİSİ
Uzun süreli bellek tüm öğrendiklerimizi sakladığımız kütüphane gibidir.
İşleyen belleği ise kütüphaneci gibi düşünebiliriz. İhtiyacımız olan unsurları diğerlerinin arasından seçip çıkartandır.
İŞLEYEN BELLEK VE KISA SÜRELİ BELLEK İLİŞKİSİ
Öğrenme faaliyetlerinde kısa süreli belleği uzun süreli bellekten önceki durak olarak düşünebiliriz.
Dikkatimizi verdiğimiz konu ile ile ilgili bilgiyi belirli bir saniye kısa süreli bellekte tutarız. Bu esnada kısa süreli bellek ile işleyen belleğimiz iletişim halindedir.
BEYİNDE İŞLEYEN BELLEK
Beynimizde işleyen bellek hakkında uzmanlaşan bir bölüm var. Bu ön kısımda yer alan prefrontal kortekstir. Eğer elinizi alnınıza dokundurursanız, neredeyse işleyen belleğinize dokunuyormuş gibi olursunuz.
İşleyen belleği kullandığımızda işleyen bellek tek başına hareket etmez, beynin diğer bölümleriyle takım halinde hareket eder.
İŞLEYEN BELLEK VE IQ
İşleyen bellek IQ ile aynı şey değildir!
IQ testleri bizim ne kadar zeki olup olmadığımızı ölçen bir yöntemdir.
İşleyen bellek de IQ da öğrenme için çok önemlidir. Bir çocuk işleyen bellek problemleri yaşayabilir ve çok yüksek bir IQ’ ya sahip olabilir. Ya da tam tersi de olabilir.
İŞLEYEN BELLEK VE OKUMA
İşleyen belleğin sözel bilgi konusunda uzman olan bir bölümü vardır. Bu sözel işleyen bellektir. Sözel işleyen belleği, duyduklarımızı ve okuduklarımızla ilgili çalışmak için kullanırız.
İşleyen bellek neden okumak için önemli ? Çünkü biz okurken harfleri birleştirerek kelimeleri, kelimeleri birleştirerek cümleleri ve cümleleri birleştirerek metinden anlam çıkarıyoruz. Bu süre zarfında işleyen bellek bilgileri zihnimizde tutup işlemlemeden geçirir. Süreç ne kadar kaliteli ise kavram ve öğrenme o ölçüde kaliteli olur.
SINIFTA İŞLEYEN BELLEK
Eğer işleyen bellek sorununuz varsa neden sınıftaki yönergeleri takip etmek zordur? Çünkü aynı anda beyninizde farklı şeyleri tutmak zorundasınız. Öğretmeninizin size ne söylediğini hatırlamak ve bununla ilgili görevlerinizi yerine getirmek zorundasınız.
Bir çok topla aynı anda hokkabazlık yapmak gibi, bazen toplardan birini düşürürsünüz ve ne yapmanız gerektiğini unutursunuz.
İyi haber ise bilgileri işleyen bellekte tutup daha etkin şekilde işlemenin yolları olmasıdır.
İŞLEYEN BELLEĞİ NASIL GÜÇLENDİRİRSİN ?
İpucu 1: Ye
Kakao: İçerisinde flavonoidler olduğundan kakao, işeyen bellek için çok iyi besindir. Flavonoidler yiyeceklerin Superman’i gibidir. Beyine, özellikle işleyen belleğe takviye güç veriler. %70 ya da daha fazla kakao tozu içeren kaliteli bir çikolata, flavonoid kaynağı açısından zengin bir içeriğe sahiptir.
İyi Yağlar: Beynimiz için en faydalı yağlar omega-3 adı verilen yağ asitleridir. Bunlar DHA ve EPA olarak bilinirler. Yapılan bir araştırma 6 ay süreyle düzenli omega-3 alan yetişkinlerin daha iyi bir işleyen belleğe sahip olduklarını göstermiştir.
Yağ içeren besinler (DHA veya EPA) :
Yağlı balıklar: Uskumru, somon, sardalya, alabalık, ton balığı
DHA zengin içerikli yumurta
İpucu 2: Kokla
Beynimiz her şeyin sorunsuz işlediğinden emin olmak için nörotansmitter denilen kimyasalları kullanarak ileri ve geri sinyaller gönderir. Özellikle önemli bir sinyal ya da nörotransmitter de asetilkolindir. Bu iletişim sağlayan kimyasallar dikkatimizi toplamamızda ve odaklanmamızda önemli rol oynarlar.
Biberiye yağını solumak beynimizdeki diğer kimyasallar yoluyla asetilkolin bozulmasını (tahribatını) öneleyebilir, bu da dikkat süresinin uzamasını sağlar. Araştırmalar nane yağının da işleyen belleği güçlendirdiğini göstermiştir.
İpucu 3: Üzerine Uyumak!
İşleyen bellek problemleri olan kişiler, sınavlara ve derslere çalışırken genel olarak sinirli ve endişeli olurlar. Sınıfta öğrendiklerinizi hatırlayamayacağınız konusunda endişeli olabilirsiniz. Çok çalıştığınızda bile, sınav kağıdı önünüze konduğunda aklınızdan her şeyin uçup gideceğini düşünmenize engel olamayabilirsiniz.
O zaman işleyen belleğinizi daha iyi kullanmanıza yardımcı olacak çok akıllıca bir ipucu: Uyumadan hemen önce öğrenmek.
Uyku öğrendiklerimizi “kilitli tutar” böylece unutmayız. Bilim insanları buna “Bozucu Etki” adını vermişler, uyurken öğrendiklerimizi bozacak herhangi bir şey olmayacağı için daha uzun süre hatırlayabiliyoruz.
Eğer sınav için öğrendiklerinizi hatırlamakta zorlanıyorsanız bir daha ki sefer, uyumadan önce çalışmayı deneyin.
Eğitim ile İşleyen Bellek İlişkisi:
- İşleyen bellek, öğrenme başarısının öngörüsüdür. Geleneksel IQ testleri çocuğun öğrendiği, edindiği bilgiyi ölçer. İşleyen bellek ise bireyin öğrenme potansiyelini yordar. İşleyen bellek testleri öğrencinin ne kadar bildiğini ve ne kadar net bir şekilde bilgiyi ortaya çıkartabildiğini ölçer.
- İşleyen bellek kreşten üniversiteye kadar tüm öğrenme alanlarını etkiler. İşleyen bellek, okuldaki aktivitelerin çeşitliliği açısından bakıldığında, okuduğunu anlama, mental aritmetik, problemler gibi karmaşıktan tahtada yazılanı deftere geçirme, okulda gezinme gibi basit konulara kadar önemlidir. Ayrıca her akademik seviyedeki öğrenme konularında iyi bir öngörü aracıdır.
- Her 10 çocuktan 1’i zayıf işleyen belleğe sahip. 3000’den fazla çocuk üzerinde yapılan çalışmada, çocukların %10’unun akademik öğrenme güçlüğüne yol açan işleyen bellek problemleri yaşadığı görülmüştür. Bu her 30 kişilik sınıfta 3 çocuk anlamına geliyor. Çocuklar sınıfta yönergeleri unutmak, çalışmalarda yerini kaybetmek ve elinin kaldırdıktan sonra ne söyleyeceğini unutmak gibi yaygın işleyen bellek problemleri yaşıyorlar.
- Zayıf işleyen belleğe sahip çocuklar, akranlarını yakalamakta zorlanırlar. İşleyen bellek sorunu olan bir çocuk destek almazsa zorlanmaya devam edecektir. Lise öğrencileriyle yapılan araştırma, işleyen bellek problemi tanısı alan ve akademik olarak akranlarına göre daha zayıf kalan çocukların, iki sene sonra da akranlarına göre daha düşük akademik performans sergilediklerini göstermiştir.
- İşleyen bellek eğitilebilir! Beyin eğitimi büyüyen ve heyecan verici yeni bir alandır. Beynin esneyebilirliğiyle ilgili bir çok kanıt mevcut: Bu esneklik bizim yaptıklarımıza göre gerçekten değişebilir.
Dr. Tracy Packiam Alloway
Birleşik Krallık’ta bulunan Stirling Üniversitesi’ndeki Yaşam Boyu Hafıza ve Öğrenme Merkezi’nin yöneticisidir.
10 yıldan daha uzun süredir, işleyen belleği, bilgiyi hatırlama ve işleme yeteneğimizle ilgili araştırmalar yapan bir psikologdur İşleyen bellek ve öğrenme hakkında 75’ten fazla bilimsel makale ve kitabın yazarıdır. Araştırmaları Japonya’dan Almanya’ya, Norveç’ten ABD’ye kadar dünyanın bir çok ülkesinde paylaşılmıştır. Eğitimciler için Pearson Assessment tarafından yayımlanan, dünyanın ilk standardize edilmiş işleyen bellek testlerini geliştirmiştir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), disleksi, otizm, anksiyete bozukluğu ve öğrenmeyi etkileyen diğer güçlükleri olan ve bunlarla birlikte işleyen bellek sorunları da yaşayan çocuklarla çalışmıştır. Bu alanda sıkıntı yaşayan bireylere yönelik klinik araştırmalarla da desteklediği Jungle Memory (Orman Hafızası) adlı işleyen bellek eğitim uygulamasının tasarımını yapmıştır.
Türkiye’de aşağıda yayınlanmış iki kitabı bulunmaktadır;
- Beyninizi Eğitmek Nobel Yaşam Yayınevi
- Bunların Hepsini Nasıl Hatırlayabilirim? Sola Unitas
